Anal Fistül Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Fistül hastalığı, makat bölgesindeki iç organlarla cilt arasında oluşan bir bağlantı kanalıdır ve genellikle makat çevresinde meydana gelen zedelenme ve apse oluşumu sonucunda ortaya çıkar.

Anal fistül, makat bölgesinde meydana gelen iç organlarla cilt arasında doğal olmayan bir bağlantı kanalının oluştuğu sağlık sorunudur. Bu bağlantı kanalı, genellikle makatın iç kısmından başlar  ve cilt yüzeyine açılır.

Makat bölgesi bezlerin ve kılların bulunduğu bir yapıdır ve dışkılama sürecinde önemli bir rol oynar. Makatta meydana gelen zedelenmeler ve tahrişler sonucunda anal kanal zarar görebilir. Buna bağlı olarakta makat bölgesinde çatlaklar ve zedelenmeler ortaya çıkarak iltihaplanmalara yol açar. Buna bağlı olarakta anal kanal ile cilt arasında apse, apsenin ardındanda bir kanal oluşur. Bu oluşumla anal fistül hastalığı ortaya çıkar.

Anal fistül hastalığı, makat bölgesinde kendine özgü belirtilere neden olur.

Bunlar;

• Makat bölgesinde sürekli şişlik veya dolgunluk hissi
• Makat etrafında ağrı veya hassasiyet
• Apsenin neden olduğu kötü koku
• Sarı, yeşil veya kahverengi akıntı
• Dışkılama sırasında ağrı veya acı
• İç giysilerde lekeler veya ıslaklık
• Makat etrafında cilt tahrişi veya kızarıklık
• İltihaplanmaya bağlı ateş, halsizlik ,titreme,terleme gibi bulgulardır.

Bu belirtilerle karşılaşıyorsanız, en kısa sürede bir proktoloji uzmanına başvurmanız önerilir.

Anal fistül, genellikle makat bölgesinde meydana gelen  iltihaplanma sonucunda oluşur. Anal fistülün oluşumuna neden olan bazı faktörler:

• Anal bezler, dışkılama sırasında salgıladıkları yağ ve sıvılarla bağırsağın kayganlaşmasına yardımcı olurlar. Ancak, bu bezlerin kanalları tıkanırsa salgılar birikerek enfeksiyon oluşumuna neden olabilir ve anal fistül gelişebilir.
• Makat  bölgesinde  oluşan apseler, genellikle enfeksiyon sonucu oluşan irin dolu şişliklerdir. Tedavi edilmediğinde veya yeterli boşaltma sağlanmadığında apseler, cilt yüzeyine doğru genişleyerek anal fistül oluşumuna yol açar.
• Makatta meydana gelen çatlaklar (fissürler) anal fistül oluşumuna zemin hazırlayabilir. Çatlaklar genellikle kabızlık, ishal veya travma sonucunda oluşur.Bu çatlaklara bağlı  enfeksiyon geliştiğinde fistül oluşabilir.
• Anal bölgeye yapılan cerrahi işlemler, özellikle anal apse drenajı veya hemoroid ameliyatı  gibi müdahaleler  anal fistüle yol açabilir.
• Bazı inflamatuar bağırsak hastalıkları, özellikle Ülseratif kolit,Crohn hastalığı anal fistül oluşumuna neden olabilir. Bağırsak duvarında meydana gelen iltihaplanma ve yaralar, fistül kanallarının oluşmasına yol açar.

Anal fistül yukarıda belirtilen faktörlerin hastalığın oluşumunda rol oynadığı bilinmektedir. Herhangi bir anal fistül belirtisi fark ederseniz, bir Proktoloji  uzmanına başvurmanız önemlidir. Uzman doğru tanı koyabilir ve uygun tedaviye başlar.

Anal fistül hastalığı makat kaslarından geçtikleri yere  göre sınıflandırılır. Bu fistül tipleri; transsfinkterik fistül, suprasfinkterik fistüller, ekstrasfinkterik fistül ve intersfinkterik fistüllerdir.

Bu fistül çeşidinde makatı kontrol etme görevi üstlenen dış makat kasının arasından geçen bir fistül kanalı bulunmaktadır.

Bu fistül çeşidinde, makat bölgesinde bulunan ve makatı kontrol etme görevini gerçekleştiren tüm makat kaslarının üstünden geçen bir fistül kanalı oluşmuştur. Kanal makat içine açılmaktadır.

Bu fistül hastalığında oluşan kanal, makatın etrafını saran cilt dokusu ile kalın bağırsağın sonundaki rektum bölgesinin içine doğru ilerlemiş bir kanal oluşur.

fistül kanalı iç ve dış makat kaslarının arasında bulunmaktadır. Dış fistül ağzı makata yakın ve iç fistül ağzı ise çoğu zaman anal kanal bölgesinin girişindedir.
Anal fistül hastalığına sahip kişilerde yüzde 90 oranında basit fistül çeşitleri görülmektedir. Fakat tedavisi ertelenen hastalarda tekrarlayan apse ataklarına bağlı olarak  Karmaşık Kompleks Fistül oluşabilir.

Anal Fistül hastalığı, makat bölgesinde travmatik bir durum sonucu oluşan iltihaplanmanın vücut tarafından atılmaya çalışılmasıyla ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu sebeple belirtileri bazı bağırsak ve makat kanserleriyle benzerlik gösterebilir.

Örneğin, dışkılama sırasında kanama veya makatta dolgunluk hissi gibi şikayetler hem anal fistül hem de kanser hastalıklarında görülebilir. Ayrıca  tedavi edilmemiş bir anal fistül uzun süre boyunca sürekli iltihaplanmaya sebep olduğundan normal hücrelerin kanser hücrelerine  dönüşümüne  zemin hazırlayabilir.

Yapılan araştırmalar, 10 yıl süren kronik iltihaplanmaların bölgedeki hücrelerin kanserleşmesine neden olabileceğini göstermektedir. Bu nedenle, Anal fistül belirtileriyle karşılaşıldığında mutlaka proktoloji doktoruna başvurulmalı ve anal fistül tedavi edilmelidir.

Anal Fistül hastalığı genellikle uzman bir proktoloji hekimi tarafından, hastanın şikayetlerini dinleyerek ve fizik muayene yaparak teşhis edilir. Bazı durumlarda ek tanı yöntemlerine başvurulabilir. Bunlar arasında Anoskopi,kolonoskopi, sigmoidoskopi, fistulografi ,Pelvik MR  veya Pelvik tomografi  gibi yöntemler yer alabilir. İltihaplanma,akıntı  şikayeti olan hastalar genellikle detaylı bir anal bölge muayenesine tabi tutulur ve anal fistül hastalığı oluşumu değerlendirilir.

Fistül tanısı için kullanılan bir yöntem olan metilen mavisi testi, ağrısız bir testtir.Hastanın dış fistül ağzına metilen mavisi verilip iç ağzı gözlenir.  Ayrıca detaylı anoskopi ile  muayene sıkça kullanılan yöntemler arasındadır. Rektoskopi adı verilen işlem, anal fistüle eşlik eden diğer makat hastalıklarının, örneğin hemoroid veya fissür(makat çatlağı) gibi durumların tanısını sağlar. Kolonoskopi ise Anal  fistül tanısı  yanında, fistülün  sebebi olan Crohn gibi bağırsak rahatsızlıklarının tanısında da kullanılır. Fistül yolunun tespit edilebilmesi için fistülografi adı verilen bir yöntemde kullanılır, bu yöntemde fistül ağzına enjekte edilen bir sıvı madde ile fistül kanalının geçtiği alanlar tespit edilir.

Anal fistül hastaları tedavinin sadece cerrahi ameliyat seçeneği ile mümkün olduğunu düşündükleri için Fistül tedavisini  ertelemektedirler. Hastanede yatmak,Narkoz almak ve ameliyat sonrası gaz ve dışkı kaçırma gibi komplikasyonların korkusuyla hastalar,fistül tedavisini geciktirmekte  hastalığın ilerlemesine zemin hazılamaktadırlar. Ancak bu ertelemenin sonucunda fistül hattı karmaşık bir hale gelmekte ve vücutta biriken iltihap kompleks bir kanal oluşturmaktadır. Bu süreçte tedavi daha zor hale gelir. İhmal edilen fistül hastalığı daha riskli hastalıklara, örneğin kansere  yol açabilir. Tedavi edilmeyen perianal fistüllerin sürekli akıntıya bağlı olarak makat bölgesinde mantar ve cilt enfeksiyonlarına  neden olması en yaygın sorunlardan biridir. Mantar enfeksiyonu sonucunda makat ve anüste sürekli kaşıntı şikayetleri ortaya çıkar.

Günümüzde, anal fistüllerin tedavisi için klasik cerrahi ameliyatlar yanında ameliyatsız tedavi yöntemleri de  yaygın olarak tercih edilmektedir. Hastalar genellikle klasik ameliyat seçeneğini düşündüklerinde, makat kaslarının zarar görebileceği konusunda endişeler taşımaktadırlar. Ayrıca, ameliyat sonrasında uzun süreli istirahat ve sık pansuman gerekliliği gibi faktörler de hastaları düşündüren konular arasındadır.

Anal Fistül Ameliyat çeşitleri

Fistülotomi Ameliyatı: Fistül traktının (kanalının)  kaslarla birlikte kesilerek kanalın açılıp ortadan kaldırılması kazınması işlemidir. Genel anestezi altında yapılır.başarı oranı %70-80 dir.Azda olsa ameliyat sonrası dışkı tutamama, gaz tutamama gibi şikayetler gözlenebilir.

Fistülektomi Ameliyatı: Fistül kanalının tamamen çepeçevre çıkarılması işlemidir.Bu ameliyatta fistül kanalı çıkarıldıktan sonra kalan dokular dikilebilir,yada açık bırakılır.Genel anestezi ile yapılır.Başarı oranı %80 dir.

Seton Ameliyatı:Bu ameliyatta fistül kanalına metalik bir tel yada lastik konulup bağlanır.Vücudun bu yabancı maddeyi dışarı atması beklenir.Gevşek seton yada sıkılaştırılmış seton şeklinde uygulanabilir. 3-4 ay bu süreç devam edebilir.Genel anestezi altında yapılır. Başarı oranı %80 dir.

Vaaft Yöntemi Ameliyatı:Bu yöntemde fistül kanalı video endoskop yardımıyla görüntülenir ve fistül hattı belirlenir. Fistül yolunun iç ağzı ve dış ağzı koter veya lazer yardımıyla yakılır ve ardından fırça yardımı ile kazınıp kapatılır. İç fistül ağzı tekrar fistül oluşumunu engellemek için bir kateter yardımı ile siyanoakrilat yapıştırıcı maddesi ile kapatılır. Genel anestezi altında yapılır. Başarı oranı %90 dir.

Lift Ameliyatı: Bu yöntemde fistülün içindeki kanal bağlanır ve kesilir. Daha sonra cilde açılan ağız dikkatlice temizlenir. Bu, fistül yolunun açık uçları arasındaki bağlantının koparılmasını sağlar. Kanalın kesilen uçları genellikle dikişlerle kapatılır ve bu da fistül kanalının içindeki açıklığın kapatılmasını sağlar. Başarı oranı %50’dir.

Laft ameliyatı: Bu yöntemin önemli bir özelliği de lazer ucunun sfinkterlere ve kaslara zarar vermemesi, dolayısıyla işlem sırasında önemli kasların korunabilmesidir. Lazer tarafından üretilen ısı enerjisi, fistül tünelinin içindeki enfekte dokuyu eriterek fistül yolunu açık tutar. Ayrıca enfekte dokuya odaklanarak kan akışını hızlandırır ve iyileşme sürecini hızlandırır. Başarı oranı %90 dir.

Bu noktada, tedavi sırasında makat bölgesindeki kaslara zarar verilmeden tedavi sağlanmalıdır.

Anal fistül ameliyatında cerrahi müdahaleye bağlı komplikasyonlar gelişebilir. Ameliyata bağlı oluşan komplikasyonlar şöyledir;

• Anal fistül hastalığı ameliyatından sonra makat bölgesinde enfeksiyon riski görülebilir.
• Anal fistül yani makat fistülü tedavisinden sonra hastalık nüks edebilir. Hastalar tekrar anal fistül ile karşılaşabilir.
• Anal fistül ameliyatı sonrasında hastalarda akıntı şikayeti olabilir. 2 ile 4 hafta kadar makatta akıntı görülebilir.
• Cerrahi müdahale sırasında iç sfinkter kasının kesilmesi ile hastada gaz ve dışkı kaçırma durumu gelişebilir.
• Hastanın iyileşme sürecinde kanama ve ağrı şikayetleri olabilir.
• Anal fistül ameliyatı sonrasında hastanın vücut ve bağışıklık sisteminin direncine bağlı iyileşme süreci uzayabilir.

Ameliyatsız anal fistül tedavisi 5-8 dakika sürer.

Diş dolgusu yaptırmak gibi hızlı ve yatış gerektirmeden gerçekleştirilir.

Narkoz uygulaması yoktur. Lokal anestezi ile bölgesel uyuşturma yapılır.

Kişinin herhangi bir ön hazırlık yapmasına gerek kalmamaktadır.

Ek bir tetkik ya da tahlil istenmez. İşlem sırasında hastanın bilinci açıktır.

İşlem sırasında ve sonrasında hissedilen ağrı miktarı çok azdır.

Kesi ya da dikiş gibi ameliyat uygulamalarına yer verilmediği için anal bölgede doku zararı yaşanmaz.

Klasik cerrahi ameliyatlarda anüs içerisinde tampon yerleştirilirken ameliyatsız tedavide bu uygulama bulunmaz.

Tedavinin hemen ardından kişi gündelik yaşantısına dönebilir.

Sistemik ve kronik rahatsızlığı bulunan kişiler de rahatlıkla ameliyatsız lazer tedavisi olabilir. Tansiyon, şeker, kalp rahatsızlığı olan hastalar düzenli kullandıkları ilaçlarını kullanmaya devam edebilir.

Ameliyat sonrasında görülen gaz kaçırma, dışkı tutamama gibi komplikasyonlar merkezimizde uyguladığımız ameliyatsız tedavi yöntemlerinde yaşanmamaktadır.

Hastalar aynı gün içerisinde hem muayene hem tedavi olabilir.  Ameliyatsız fistül tedavisinden sonra kişi sosyal ve iş hayatına dönebilir.