Makat çatlağı olarak da bilinen anal fissür, çeşitli sebeplerden dolayı anal kanalın iç yüzeyini örten deri mukoza birleşiminde oluşan küçük yırtılmalara denir. Anal kanalın iç örtüsünü oluşturan mukozal dokular nemli ve narin bir yapıya sahiptir.  Mukoza dokusunda oluşabilecek her türlü zorlamalar makatta çatlak ve yırtılmaların gelişmesine yol açmaktadır.

Çatlaklar ilk başta yüzeysel oluşur ve hızla iyileşme gösterebilir. Ancak yırtıklar bazı durumlarda derinleşip makat iç kasına (sfinkter kası) kadar derinleşebilir ve fissürler kronik hale gelebilir. 6 haftada iyileşme göstermeyen fissürler, genellikle kronik anal fissür (makat çatlağı) olarak adlandırılır.

Kabızlık ve ishal durumlarında yaşanan zorlamalar ve ıkınmalar makat çatlaklarının oluşmasındaki en temel nedenlerdendir. Travmatik düşme, baskı ve uzun süreli oturmalarda da makatta yırtıklar oluşabilmektedir. Makattaki bu yırtıklar anüste ağrı, yanma ve kanamaya neden olur ve her yaşta görülen bir hastalıktır.

Anal Fissür Evreleri Nelerdir?

Akut anal fissür, anal fissürün ilk birkaç haftalık süreci olarak kabul edilir. Fissürün başlangıç evresi olan akut anal fissür, hastada kısa süreli ağrı ve sızlanma hissi gibi ataklara neden olur.  Fissürler 4 ila 6 hafta gibi süreçte fark edilip müdahale edilirse herhangi bir operasyon işlemine gerek kalmadan kendiliğinden iyileşme gösterebilir. Bu aşamada hastaların kabızlık veya ishal oluşturan durumlardan kaçınması, sağlıklı ve düzenli beslenmesi iyileşme sürecini hızlandıracaktır.

İlk 6 haftalık süreçte iyileşme göstermeyen ya da tedaviye dirençli olan fissürlere kronik anal fissür denir. Bu evre hastalığın ikinci evresidir. Kronik anal fissürlerde hastalar tedavi olmadığı süreçte her tuvalet ihtiyacını giderdiğinde veya kabızlık ve ishal durumlarının yaşanması nedeniyle yırtıkların giderek derinleşmesi sıklıkla görülmektedir. Derinleşen bu yırtıkların dışkı bölgesinde olması ilerleyen dönemde anal apse veya anal fistül hastalıklarının oluşumunu kolaylaştırır.

Anal Fissür Nasıl Teşhis Edilir?

Makat çatlağında teşhis için bir proktoloji uzmanına danışmak oldukça önemlidir. Tanı, uzman hekimin ayrıntılı kontrolü sonucunda hızlı ve güvenilir bir şekilde konulabilir. Anal fissürün, kendisiyle aynı belirtileri gösteren diğer hastalıklardan ayırt edilebilmesi için detaylı incelemeler şarttır.

Makat çatlağında kimi zaman ufak boyutta memeler oluşabilir. Söz konusu memeler, bazen hemoroid memesi sanılabilir. Bu nedenle, doktor tarafından muayene edilen hastalar, önceki rahatsızlıklarını, bağırsaklarıyla ilgili genel durumu ve uzun süreli ishal veya kabızlık yaşayıp yaşamadığını muhakkak belirtmelidir.

Bu sorular, başka bir bağırsak veya sindirim rahatsızlığı konusunda fikirler verirken, tedavi yöntemi bu sonuçlara göre yeniden şekillenebilir.

Makat Çatlağı Olan Kişinin Uzak Durması Gereken Besinler İçin Tıklayınız

Anal Fissürün İlerlememesi İçin Ne Yapılmalıdır?

Anal fissürün kronikleşmemesi için beslenme alışkanlığında değişimlere gidilmesi gerekir. Yaş ve kuru meyveler, sebzeler, mercimek, kuru fasulye, bulgur gibi baklagiller, tam tahıllı ekmekler kabızlık sorununu önlemede başlıca yardımcılardır. Ayrıca günde 2 ya da 2,5 litre civarında sıvı tüketmek de hastalığın önlenmesinde büyük önem taşır.

Akut anal fissür vakalarında tedavi; ilaç, diyet, lokal pansuman, oturma banyoları, dışkı yumuşatıcı ilaçlar veya ağrı kesici kremlerle yapılabilir.

Lazerle Anal Fissür Tedavisi

Anal fissür cerrahi tedavisinde, lateral internal sfinkterotomi denilen, makat iç kasının bir makas veya bistüri yardımıyla kesilmesi ya da kapalı olarak makat bölgesinin zorlanmasıyla kontrolsüz internal kasların koparılması (digital dilatasyon) prensibine dayanır. Bu ameliyat çeşitleri, bazı sakıncalar barındırır. Özellikle makat kaslarına müdahale edildiği zaman, çok az da görülse makat bölgesinde dışkı veya gaz tutamama gibi problemlerle karşılaşılabilmektedir. Bu nedenle bu tür yöntemler zamanla terk edilmeye başlandı. Bunun yerine botoks, lazer gibi daha konforlu metotlar geliştirildi.

Makat çatlağı tam olarak tedavi edilmezse, fissür hattının dışkı ile teması sonucu makat apselerine ya da makat fistüllerine yol açabilecek bir zemin oluşabilir. Bunun için makat çatlağının ciddiye alınarak tedavi edilmesi gerekir.

Lazerle Anal Fissür Tedavisinin Faydaları

Önerilen anal fissür müdahalesi, 10 dakika gibi kısa bir sürede ağrısız bir şekilde tamamlanmaktadır. Aynı gün içerisinde hem muayene hem de tedavi olunabilir. İşlem sonrasında günlük aktivelere devam edilir. Hastanın seyahat engeli yoktur. Merkezimizde narkoz kullanmadan lokal anestezi ile sadece bölgesel uyuşturma uygulanılır. Kesi ve dikiş uygulanmadığı için sağlıklı doku kaybı yaşanmaz. Hasta hem estetik açıdan hem de iyileşme süresi açısından avantajlıdır.

Fissür Tedavisinden Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?

Anal fissür hastalarında, yeni tedavi yöntemleriyle hospitalizasyona gerek yoktur. İşlem sonrası bakım için yağlı krem ve dışkı yumuşatıcı yeterli olacaktır. Anal fissüre cerrahi işlem yapıldıktan sonra ilk 7 gün, günde 2-3 defa, dışkılamanın ardından oturma banyosu yapmak rahatlatıcı olur.

Anal fissür tedavisinde amaçlanan hedef, internal anal sfinkter üzerindeki kontrolsüz (istem dışı) kasılmayı gidermek, ağrıyı geçirmek ve fissür dokusunun iyileşmesini sağlamak. Bu amaçla klasik operasyonlarda internal anal sfinkter komplet olarak kesilirken, daha koruyucu tedavilerde bu gevşeme Botulinum toksini enjeksiyonları ile sağlanmaya çalışır.

Her hastaya kliniğine uygun dozda botulinum toksini internal sfinkter kası içine birkaç bölgeden enjekte edilir. Bu işlemi doğru bölgeye yapılması hastanın tedavisinin başarı sırasında önemlidir. Ayrıca kronikleşen fissür dokusunun tabanındaki iyileşmeyen dokunun lazer ile eksizyonu yapılarak eski fissür dokusu ortadan kaldırılır. Böylece fissür alanının kanlanması artar ve iyileşmesi kolaylaştırılır. Eğer hastanın fissürü çok derin, spazmı çok fazla veya sayıca birden fazla fissür mevcut ise veya tekrarlayan fissür atakları ya da geçirilmiş cerrahi müdahaleler nedeniyle anal kanalda darlık oluşmuşsa tedaviye değişen derecelerde kısmi veya gerekirse komplet internal sfinkterotomi eklenebilir.

Bu tedavilerden biri veya birkaçı hastanın ihtiyacına göre bu konuda uzman bir proktolog tarafından hastaya izah edilerek uygulanmalıdır. Böylece hastanın şikayetleri düzelirken istenmeyen yan etkilerde mümkün olduğunca minimalize edilmiş olur.